Onderzoeker Chiel Jonker van Universiteit Utrecht deed onderzoek naar PFAS in de Westerschelde. Hij stelde vast dat de PFAS-concentraties in de afgelopen twee jaar niet daalde, behalve voor PFBS en PFBA. Er zit een connectie tussen de twee stoffen en de productie bij 3M en lozing door Indaver.
3M
De Nederlandse Staat stelde inmiddels het Amerikaanse chemieconcern 3M officieel aansprakelijk voor de PFAS-schade die de fabriek bij Antwerpen veroorzaakt in de Zeeuwse Westerschelde. De landsadvocaat stuurde hierover een brief aan het bedrijf. Er volgt nu onderzoek om het schadebedrag en de te eisen vergoeding te bepalen.
Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat noemt de aansprakelijkheidsstelling een belangrijke eerste stap. Hiermee moet 3M verantwoordelijkheid nemen voor zijn jarenlange lozingen van poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) op het oppervlaktewater.
“Ik vind dat de vervuilers moeten betalen, niet de gebruikers en beheerders. Het aansprakelijk stellen van 3M past bij dat uitgangspunt.”
Westerschelde
Meer bedrijven in Vlaanderen zorgen voor PFAS-schade in de Westerschelde maar de fabriek van 3M in de plaats Zwijndrecht (vlakbij Antwerpen) geniet een slechte reputatie als grote vervuiler. De Vlaamse regering discussieert al langer met 3M. Medio 2022 sloot Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir een deal met 3M over de sanering van met PFAS vervuilde grond in en rond de fabriekssite. Hiervoor trekt het bedrijf 571 miljoen euro uit.
In Nederland stelt de landsadvocaat 3M aansprakelijk voor zowel de economische schade van Rijkswaterstaat en derde partijen als de schade aan het ecosysteem. Nederland wil de schade waar mogelijk samen met Vlaanderen verhalen.
3M laat in een eerste reactie weten de brief van de landsadvocaat te bestuderen. Het chemiebedrijf wijst op de eerdere aankondiging dat eind 2025 de productie van PFAS wordt gestopt. Partijen kondigden aan nog met elkaar in gesprek te gaan.
Indaver
Ook Indaver dat chemisch afval in haar ovens verbrandt, investeerde sinds juni 2022 fors voor het zuiveren van haar afvalwater. Het afvalwater gaat nu over acht actiefkoolfilters in serie. Uit drie metingen in 2023 door de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) van het afvalwater blijkt de meeste PFAS onder de lozingsnorm van 100 nanogram/l te blijven.
Indaver loosde voor de aanscherping van de vergunning in juni 2022 meer dan 1400 nanogram/l PFBA in het Kanaaldok en zo in de Schelde. In twee van de drie recente metingen van VMM lagen de concentraties nog steeds een factor 6 boven de vergunde concentratie van 100 nanogram/l. Minister Demir gaf vorig jaar in juni een lozingsvergunning met de toen strengste lozingsnormen voor 19 verschillende PFAS, waaronder ook GenX. Een beroep hielp niet en dus investeerde het bedrijf fors. De lozingsvergunning van Indaver voor PFAS in de Schelde stopt op 18 juni 2023. Een nieuwe aanvraag duurt enkele maanden.
Ook voor de stof GenX (HFPO-DA) vond VMM te hoge concentraties in het afvalwater (130 nanogram/l. Chemours in Dordrecht gebruikt deze stof. Eerder nam de Nederlandse overheid al stappen om geen afval van Chemours meer af te voeren naar Indaver omwille van de twijfel over hun verwerking. Uiteindelijk besliste de rechtbank dat men onvoldoende kon aantonen dat het afval van Chemours voor de vervuiling van de Schelde zorgt.
In PompNL nr. 3 2023 deelt Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder van essenscia hun visie over PFAS en pompen.
