Pagina 42 van: PompNL nr. 4 2022
42 | september 2022 POMPNL
Trillingsanalyse
en de ‘bumptest’
Onbalans, misuitlijning, instabiele stroming door on-
gunstig werkpunt van de pomp, zwakke fundatie, elek-
trische onvolkomenheden, lageringsmeringsprobleem,
falende afdichting: het geijkte lijstje in publicaties over
bedreiging langere termijn bedrijfszekerheid van pom-
pen en elektromotoren. Verbazingwekkend hoe vaak
reliability killer #1 in zo’n lijstje ontbreekt: Resonantie!
Elke motor + pomp + fundatie +
leidingwerkopstelling kent resonan-
tiefrequenties, ook wel eigen frequen-
ties genoemd. Elke opstelling bestaat
nu eenmaal uit massa en elastisch
staal. Resonantie betekent dat bij een
gegeven trillingsfrequentie noch de
stijfheid noch de massa van een con-
structie in staat is de aanstootenergie
in toom te houden. Integendeel mas-
sakracht en veerkracht heffen elkaar
juist op en alleen demping houdt de
krachtwerking binnen de perken. He-
laas heeft een gelast stalen construc-
tie weinig demping. De krachtwer-
king, van mechanische, hydraulische
of elektrische oorsprong komt bijna
ongehinderd tot uiting in een hoog
trillingsniveau. Bij een iets hogere of
iets lagere trillingsfrequentie neemt
het trillingsniveau weer snel af.
Resonantie vaak niet onderkend
Wanneer een aanstootfrequentie sa-
menvalt met een resonantiefrequen-
tie kan het trillingsniveau onaccepta-
bel hoog worden. Té lange tijd bedrijf
nabij resonantiefrequentie is recept
voor een bedrijfszekerheidsprobleem.
Wordt resonantie niet onderkend dan
wordt vaak een heilloze weg bewan-
deld. Onbalanstrilling wordt door
resonantie versterkt maar er speelt
géén balanceerprobleem, nabalance-
ren heeft geen zin. Opnieuw uitlijnen
biedt vaak geen soelaas. Een soft foot,
wat dit ook moge betekenen, is niet
de boosdoener. Een strominggere-
lateerde trilling zoals hydraulische
drukpulsatie bij een pomp (frequentie
= aantal schoepen maal toerentalfre-
quentie) is op zich niet fataal. Tenzij
de drukpulsatiefrequentie samenvalt
met de resonantiefrequentie van
de overhangende waaier (‘kritisch
toerental’), van de pompfundatie-
opstelling of van het leidingwerk dan
is het wachten op vervroegde schade.
Lagerschade, een lekkende afdichting
of afbrekende bouten. Lageringont-
werp herbezien heeft geen zin. Een
andere mechanical-sealfabrikant lost
het probleem niet op.
Resonantietrillingen overgedragen
via vloer of persleiding beschadigen
lagers van de naburige, stilstaande,
redundante pomp. Indien een vibra-
tiesensor op een plek zit waar tril-
lingen minimaal zijn maar pompbe-
huizingvervorming juist maximaal is,
dan wordt een resonantieprobleem
niet gedetecteerd en ‘faalt’ een
conditiebewakingsprogramma. Wat
blijkt maar al te vaak: het geijkte
lijstje heeft een gemeenschappelijke
noemer: resonantie!
Zwarte-pietenspel
Een resonantieprobleem is een sys-
teemprobleem, vrijwel nooit een com-
ponentprobleem. Een uitzondering
is bijvoorbeeld een kritisch-toeren-Afbeelding 3: De bumptest: een houten balk volstaat. (Foto: Oveducon)
42-43_mol.indd 42 30-08-2022 14:01