Op 5 februari 2019 organiseert de afdeling Maintenance van ingenieursvereniging KIVI in samenwerking met de NVDO het Congres ‘Veiligheid in het Onderhoud’.
Thema
Initiatiefnemer en bestuurslid van de afdeling Maintenance Arend Bos vertelt zijn visie op het thema. “Ieder bedrijf communiceert dat het veiligheid belangrijk vindt. Meer dan eens gebeuren er tóch ongevallen die voorkomen hadden kunnen worden. Dit congres gaat ogen openen en bezoekers motiveren hier op een pragmatische manier mee om te gaan.”
Veiligheid
Veiligheid duur? Moet je eens een ongeluk proberen. Deze ‘tegeltjeswijsheid’ geeft aan dat iedere investering in veiligheid loont. Toch slagen bedrijven er nog onvoldoende in de veiligheid in hun organisatie op een hoger niveau te krijgen. Er gebeuren dagelijks nog veel kleinere maar ook grote bedrijfsongevallen. “Daarbij vereist onderhoud aparte aandacht”, weet Arend Bos. “Ongelukken gebeuren immers vooral wanneer omstandigheden afwijken van ‘normaal’ en dat is bij onderhoud dagelijks het geval. Mensen komen op plekken waar ze gewoonlijk niet komen, moeten soms improviseren, voeren werkzaamheden uit met gereedschappen en materialen die niet dagelijks door hun handen gaan en demonteren onderdelen van installaties en machines waar mogelijk nog gevaarlijke stoffen in zitten. Zo zijn er honderden dingen te bedenken die onderhoudswerkzaamheden speciaal, maar ook gevaarlijk maken.”
Tegenstrijdigheden
Op basis van de ervaring die hij opdeed tijdens zijn werkzaamheden als interim maintenance manager bij diverse bedrijven, zag hij dat het thema ‘veiligheid in het onderhoud’ vol tegenstrijdigheden zit. “Enerzijds is er in deze tijd praktisch geen enkel bedrijf dat aangeeft veiligheid niet bovenin het prioriteitenlijstje te hebben. Anderzijds zie ik dat directies de boodschap niet altijd consequent uitdragen. Met andere woorden, in de externe communicatie is veiligheid heilig maar intern en op de werkvloer handelen werknemers er niet naar. Problemen komen vaak niet vanaf de werkvloer bij het management terecht terwijl een bedrijfscultuur juist volledig open zou moeten zijn. Directies moeten medewerkers omarmen die onveilige omstandigheden melden en voorstellen doen voor verbeteringen in plaats van de nadruk leggen op ‘nul ongelukken’. Dit geeft immers aan dat er geen ruimte is voor fouten.”
Samen met KIVI en NVDO
Vanuit een interne drive wilde Bos íets doen met deze observaties. Hij zocht contact binnen ingenieursvereniging KIVI en de NVDO Gelderland wat leidde tot een werkgroep. Bovendien ontstond er een klankbordgroep met verschillende personen die feedback konden geven op wat er in de werkgroep tot stand kwam. “Ik ontdekte een groot enthousiasme bij mensen van wie de agenda al stampvol zat! Het thema leeft dusdanig dat ze hiervoor tijd vrij willen maken. Zoals de maintenance manager die aangaf: ‘Ik wil veilig werken omdat ik nóóit naar de partner van één van mijn mensen toe wil gaan, om te moeten vertellen dat hij nooit meer thuiskomt.’
Congres
Uiteindelijk startte Bos vanuit de werkgroep met de organisatie van het congres ‘Veiligheid in het onderhoud: de volgende uitdaging’. “Eén van onze doelstellingen is mensen te laten zien waarom we niet verder komen met veiligheid in het onderhoud en waar het mis gaat”, geeft Bos aan. “Meestal zit het euvel niet in de organisatie van de werkzaamheden, die klopt in de meeste gevallen wel. En als dat niet zo is, dan zijn er voldoende adviesbureaus en literatuur om dit te verbeteren. Nee, we moeten een stap verder en dan kom je terecht bij de bedrijfscultuur. Die wordt vaak als ongrijpbaar ervaren en is dus minder geliefd om aan te pakken. Toch is dit van essentieel belang omdat daar het antwoord moet worden gezocht op de vraag: ‘Waarom werken mensen niet veilig terwijl dat wel goed mogelijk is en bovendien wettelijk verplicht. Schijnbaar kan een cultuur sterker zijn dan alle wetten en interne regels. Hoe komt dat?”
Deze hoofdvraag wordt tijdens het congres beantwoord door uit de doeken te doen welke elementen uit een cultuur hierin het belangrijkst zijn. “Op nummer één staat leiderschap. In geval van goed leiderschap durven mensen onveilige zaken te melden, elkaar op onveilig gedrag aan te spreken en samen te werken aan oplossingen. En zo zijn er meer zaken die heel gericht moeten worden aangepakt.”
Boodschap
De werkgroep is duidelijk in zijn boodschap: ‘Tijdens het congres gaan we geen oplossingen presenteren maar willen we graag de boodschap overbrengen dat bedrijven vérder kunnen komen met veiligheid dan ze nu waarschijnlijk denken.’ Zo spreekt onder andere Jop Groeneweg, professor aan de Universiteit van Leiden en ‘goeroe’ op het vlak van het veilig werken. Hij gaat in op de ideeën van de werkgroep en geeft een overzicht van de stand van zaken met betrekking tot de oplossingen die op dit moment beschikbaar zijn voor ‘veilig werken in het onderhoud’. Vervolgens vertellen mensen uit verschillende bedrijven (Shell Moerdijk, D&F en BAM Infra) over hun dagelijkse praktijk en gaan daarbij tevens in op hun eigen knelpunten met betrekking tot veilig werken. RIVM houdt een lezing over de database die zij bouwen en waarin ‘proven practices’ komen te staan. Hiermee zijn alle ingrediënten beschikbaar die voeding bieden voor de hierop volgende forumdiscussie.
De toekomst
Bos: “En dit congres is nog maar het begin. Het thema zal verder worden uitgebouwd en een vervolg krijgen in bijvoorbeeld regionale rondetafelgesprekken. Kleine groepen waarin mensen uit verschillende bedrijven en met verschillende functies praten en denken samen over veiligheid in het onderhoud. Je kunt van anderen zóveel leren! Samenwerken dus en niet allemaal je eigen wiel uitvinden.”
